Als je mensen vraagt wat mensen met autisme nodig hebben wordt meestal als eerste geroepen: structuur.
Dit lijkt zo simpel, maar je stuit al vrij snel op veel weerstand, zeker bij autisme en een normaal tot hogere intelligentie.
Jongeren willen vaak geen extra planner, en als zoiets zichtbaar voor is mensen buiten het gezin al helemaal niet. Volgens hun zijn ze dan niet normaal en schamen ze zich, zelfs als je zegt dat iedereen een papieren en/ of digitale agenda nodig heeft.
Maar als jongeren of volwassenen dan wel met een planner willen werken is het vaak ook nog niet zo makkelijk als het lijkt. Een agenda is tenslotte zo ingevuld, maar er komt veel meer bij kijken.
Bv.
- De tijd die je nodig hebt voor een activiteit. Tijdplanning moet ingeoefend worden.
- Of de tijd die je nodig hebt om van activiteit naar activiteit te gaan.
- Of vrije tijd inplannen en wat kun je dan gaan doen?
- Of jezelf veel te veel opleggen in 1 dag en dat dan helemaal niet halen en jezelf dat heel erg kwalijk nemen.
- Of jezelf verzorgen, wat doe je dan eigenlijk precies?
- Of het huis poetsen, hoeveel en wat doe je dan in 1x?
- Wat als er iets onverwachts niet door gaat, of er komt opeens iets tussen?
- En alle klusje die ook nog gedaan moeten worden, zoals glas wegbrengen, papier buiten zetten enz.
Zeker volwassenen met autisme eisen over het algemeen erg veel van zichzelf en vinden dat ze dit maar zomaar moeten kunnen en ook onthouden en ook nog perfect en uit hun hoofd uitvoeren. Dat werkt dus niet. Bovendien kost het op die manier heel veel energie en dat zou met een goede en volledige (!) planning een stuk minder kunnen zijn.
Bovendien kan het ook helpend voor de omgeving zijn. Zij hoeven een stuk minder aan te sturen en zitten ook niet zo met de gevolgen van een vergeten afspraak. Bovendien zijn er door een goede planning minder problemen met een gefrustreerd en boze puber, partner of medebewoner. ;-)
Zelf gebruik ik een uren weekplanner. Eerst vulde ik afspraken in op een digitale weekplanner, maar sinds daarop een keer alles is weggevallen heb ik voor een papieren gekozen (Ryam weekplanner, eco-edition) en die neem ik altijd mee. Voorheen noteerde/ blokkeerde ik daar ook mijn vrije tijd in en klusjes, maar nu staan daar vooral alle afspraken in, wel in tijdsvakken + reistijd. Werkt voor mij enorm goed en ik kan hem voor volwassenen en jongeren met autisme dan ook van harte aanbevelen. En ook voor mensen zonder autisme ;-)
Als je eenmaal de slag te pakken hebt en ingeoefend hoef je tenslotte ook niet meer ieder klein dingetje te noteren, maar in het begin is het wel heel belangrijk om dat juist wel te doen en je bewust te worden van wat je eigenlijk allemaal van jezelf moet doen en wat je kan doen.
Toen ik als voorbeeld voor deze blog net een halve week indeelde in kleurvakken besefte ik wel weer dat ik erg weinig tijd voor mezelf weer inplan. Geen wonder dat ik zo vaak zo moe ben :-) Ook een speelafspraak van mijn jongste heb ik een beetje als werk ingekleurd. Ik gun het hem van harte, maar voor mijzelf is het niet echt ontspannend, omdat ik daar best betrokken bij moet zijn en blijven om te zorgen dat zo'n afspraak voor beide kinderen goed en leuk verloopt.
(Het was even zoeken naar een week, of halve week die niet al volgeschreven stond, dus vandaar 2 blz. met een verschillende week en een aantal weken vooruit)
Rood staat voor werktijd, geel voor tijd thuis en/ of met mijn kinderen en blauw voor thuis dingen doen.
Dit is meer zoals mijn agenda er nu uit ziet, de afspraken + reistijd, wat de anderen van het gezin doen als het buiten het normale valt en de rest is standaard, dus dat schrijf ik niet op.
Dat brengt me op een tweede heel belangrijk punt naast structuur: Rust!!!!!!!!!!!!!
Mensen met autisme zijn bijna altijd veel sneller moe dan mensen zonder autisme. Want veel sneller overprikkeld, handelingen kosten soms meer tijd, samenzijn met anderen kost meer energie, enz. Zeker als je werk hebt of naar school gaat, of een gezin hebt. Of alles bij elkaar...
Erken dit en handel daarna!
Plan niet te veel op een dag, eis niet te veel van jezelf. Plan ook tijd voor jezelf in om bij te komen. Overdrijf niet, maar plan bv. iedere dag een uur, of 2 uur waarin je alleen kunt zijn en ga dan of iets buiten doen waar je van bijkomt, of besteedt tijd aan je hobby, of luister muziek. Zoiets.
Zeg tegen je partner, of gezinsleden dat het niets persoonlijks is, maar dat je echt tijd voor jezelf nodig hebt.
Stel daar dan wel hulp of iets samen doen tegenover op andere tijdstippen. Vraag dan ook wat de ander nodig heeft van jou en bespreek samen hoe jullie dit kunnen inplannen. Maar ook hierbij weer: plan het in!
Als je er niet uitkomt vraag dan hulp en begin met een to do list voor 1 dag, plan dit vervolgens in en kijk of het reëel is wat je wil. Als dag 1 goed is ingevuld ga je verder met dag 2, enz.
Schaam je niet, zie de diagnose autisme als een wegwijzer en kijk wat je kunt doen om er wel goed mee om te gaan. Dan kun je je op je sterke kanten gaan richten en daar beter in worden in plaats van al je energie verspillen aan zaken waar je minder goed in bent.